Igor Burić: Opominjuće (umetničko) svedočanstvo

Ana Frank”, u vršačkom Narodnom pozorištu „Sterija”, predstava je koju je po znamenitom dnevniku nemačke devojčice stradale u Holokaustu režirao Vlatko Ilić. Već sama činjenica da je reč o nemačkoj devojčici, koja se zgražavala nad čudovištima koja su postala njeni sunarodnici, dok se sa porodicom i prijateljima krila u jednoj kući u Amsterdamu, dovoljno govori i opominje o prirodi fašizma. A “Kritičarski karavan”, projekat Udruženja pozorišnih kritičara i teatrologa Srbije pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja, zamišljen i kao razgovori o predstavi, naučio je učesnike da i danas u Vršcu nema volje da se podigne spomenik neivinim nemačkim žrtvama koje su bile stanovnici ovog vojvođanskog grada za vreme Drugog svetskog rata. Prihvatajući rizik da taj razgovor utiče na pisanje komentara predstave, treba reći da je “Ana Frank” jedan veliki spomenik svim žrtvama i rata i mira, bilo da su one označene žutom, plavom, crvenom ili crnom trakom, bojama košulja kakve nose izvođači u predstavi.

Ovde je namerno upotrebljen termin izvođači, jer glumac u savremenoj pozorišnoj praksi ne označava sve ono što je reditelj Vlatko Ilić zahtevao od ansambla u predstavi “Ana Frank” (Tamara Tamči Toskić, Neda Grubiša, Ivan Đorđević, Srđan Radivojević, Dojna Petrović, Sonja Radosavljević, Jovana Andrejević). Igra je performativnog karaktera, sa više fizičkih nego govornih radnji, i više koreografskih nego dramskih tačaka. Ton igre, dikcija, više je deklamatorska nego psihološki realistična.

Tekst je skresan na zapise iz nekoliko dana u nekoliko godina života Ane Frank pod fašističkom okupacijom. Udvajanje glasa protagonistkinje, repetitivnost pojedinih motiva, kao da ukazuju na usamljenost i monotonost života u skloništu, često i bez svetla dana. Svi rediteljski postupci, uz dramaturšku podršku Bojane Ivanov Đorđević, ma koliko apstraktni bili, i te kako imaju utemljenje u neobičnosti scenskog predloška za igru: ispovednosti dnevničkih beležaka, odsustvu dijaloga u prvom licu izražavanja, hororu dokumentarnosti…

Na kraju, ali ono što je i na početku i u sredini predstave “Ana Frank” u Vršcu, u njenoj srži, jeste scenografija-skulptura Vojislava Klačara, zarubljeno piramidalni “obelisk”, metalna konstrukcija sa više nivoa i strmih stepenica. Klačarova scenografija-skulptura prvo stoji prekrivena belim platnom, dok se intonira pođednako monumentalna muzika (kompozitor Momir Cvetković), zatim oživljava kada je nasele likovi dnevnika Ane Frank, da bi od svih njih i silnih knjiga koje su stojale u njenoj osnovi pre nego što su spaljene, ostale samo cipele. Posle detaljnog opisa, a u kontekstu navedenog dela, čini se da nema ni potrebe nabrajati sve slojeve značenja koje ostvaruje i ovaj deo kompleksnog autorskog rada na predstavi vrednoj svake pažnje.

Igor Burić (Dnevnik, 1.02.2017)