Dvadeset osmi FESTIVAL MALIH SCENA I MONODRAME 

Milan Mađarev

Dvadeset osmi FESTIVAL MALIH SCENA I MONODRAME  je održan od 7-11. decembra u Kulturnom centru Istočno Novo Sarajevo. Mladen Janković, direktor i selektor Festivala je izabrao 5 predstava u selekciji malih scena i 6 predstava u selekciji monodrama. U pratećem programu publika je mogla da vidi Izložbu Bata u 90 slika (o glumcu Bati Živojinoviću) iz arhive ,,Borbe’’ i predstavljene su četiri knjige. 

U selekciji malih scena su izvedene predstave: Narodni poslanik Branislava Nušića i adaptaciji i režiji Gorana Bulajića, Scene iz bračnog života po Ingmaru Bergmanu u režiji Ane Tomović, Heroj nacije Ivana V. Lalića u režiji Spasoja Ž. Milovanovića, Karlota Grizi – od Vižinade do vječnosti u režiji Ljiljane Gvozdenović i  Ja (o) meni Velimira Teče u režiji autora. U predstavi Narodni poslanik Branislava Nušića u produkciji Nikšićkog pozorišta i Centra za kulturu Pljevlja adaptator teksta i reditelj Goran Bulajić je aktuelizovao tekst smeštanjem u crnogorski milje (uoči izbora). Predstava počinje u maniru nekih filmova – seksualnim odnosom dvoje mladih iza zida – providnog paravana.  Ispostaviće se da su osoba A i osoba B: Danica, ćerka trgovca Jevrema Prokića (Maša Božović) i mladi advokat Ivković (Matija Medvedović) koji je stanar u kući Prokića. Ovaj potencijalni ženik postaće persona non grata kada se kandiduje za predstavnika opozicije na izboru i ugrozi fiks ideju Prokića da konačno postane narodni poslanik. Prokićevo lopovsko okruženje otelotvoreno u Sreti (Boban Čvorović) i Sekuliću, policijskom pisaru (Pavle Bogojević) koristi to što on nije osuđivan, ali ima ,,prošlost’’, da razvije predizbornu kampanju u kojoj je sve dozvoljeno. Ako je Sreto siva eminencija svih prethodnih izbora, onda je Sekulić jedinstvo dvojstva establišmenta i kriminogenog miljea. Bulajić postepeno gradira predstavu praćenjem centralnog lika Jevrema Prokića (Stevan Vuković) koji ima samo jednu strast, a to je opsesivno praćenje izbora, koje podseća na fanatizam fudbalskog navijača. Međutim, kada ovaj po svemu prosečan čovek uđe u izbornu trku za narodnog poslanika doživljava strmoglavu moralnu degradaciju. Nemoćan da sačuva svoju autentičnu ličnost on uživa da bude deo izbornog stada vladajuće stranke. Iz razgovora Prokića sa Sretom, sivom eminencijom izbornih procesa može se zaključiti da su svi akteri političkog sistema, zapravo lopovi koje samo ostanak na vlasti održava na slobodi. Mladi Stevan Vuković pokazuje retku sposobnost transformacije, komični rafinman i sposobnost kontakt igre sa i bez teksta. U ovoj predstavi reditelj je prikazao pojednostavljenu sliku muško-ženskih odnosa jer su žene na sve spremne, dok su muškarci (ne)voljna zavedena strana. Takve su recimo Marija Đurić kao prevrtljiva Pava, Jevremova žena, Anja Drljević kao Špirovica koja obrće oko malog prsta svog nedotupavnog muža, Jevremovog pašenoga (Nikola Vasiljević) i Milica Kekić kao gospođa Marina, tetka advokata Ivkovića koja je spremna da učini sve, pa čak i da se ponudi Jevremu Prokiću u ime viših porodičnih interesa. Na kraju Jevrem će izgubiti mnogo novca, kandidaturu i ono malo časti i ugleda u društvu, ali će zato dobiti zeta što je mogao i bez svog izbornog ludila. 

U predstavi Scene iz bračnog života po Ingmaru Bergmanu u režiji Ane Tomović u koprodukciji Gradskog pozorišta Gradiška i RRD Beograd igraju Tamara Krcunović u ulozi Marijane  i Zlatan Vidović u ulozi Johana. U uvodnoj sceni novinar koji stoji ispred publike (i u njeno ime) postavlja pitanja bračnom paru koji odgovara naizgled usklađeno, ali sa malom distancom prema nekim pitanjima. Tokom predstave se otkriva da Johan ima plan da rasproda deo zajedničke imovine i da ode sa mladom ljubavnicom u inostranstvo. Pitanje razvoda ostaje otvoreno sve dok u jednoj sceni Johan ne bude nasilan prema svojoj ženi. Scene iz bračnog života je ustvari aktuelizovan tekst Ingmara Bergmana iz njegove miniserije i filma Prizori iz bračnog života (1973) uz komentare glumaca ne samo u odnosu na svoje likove, već i prema situacijama iza kojih lično ne stoje. U skladu sa dramaturgijom duo drame u prvom delu je aktivan do superiornosti Johan Zlatana Vidovića a u drugom delu Marijana Tamare Krcunović vodi igru onako kako hoće, a njen bivši muž kako mora.  

Narodno pozorište iz Niša je izvelo predstavu Heroj nacije Ivana V. Lalića u režiji Spasoja Ž. Milovanovića. Lalićev tekst asocira na Samoubicu Nikolaja Erdmana po tome što običan pojedinac dobija na medijskoj i društvenoj pažnji pod uslovom da je spreman da umre. Reditelj je pokušao da sprovede stilizaciju teksta koji ima elemente apsurda, ali nije postigao da scenska događanja budu verovatna i moguća. Rezultat je predstava u kojoj smisao scenskih zbivanja uspešno izmiče. U ovoj predstavi koja razotkriva da smo svi po potrebi deo skrivene kamere i riality programa igraju: Dragan Boža Marjanović u ulozi Budimira Životića, Snežana Petrović u ulozi njegove žene Desanke, Uroš Milojević u ulozi Ljupčeta, Budimirovog i Desankinog sina, Una Kostić u ulozi novinarke i Dragiša Veljković u ulozi pogrebnika i producenta reality tv programa. 

U konkurenciji malih scena je nastupila Annamaria Serda sa projektom Karlota Grizi – od Vižinade do vječnosti u režiji baletskog pedagoga Ljiljane Gvozdenović u produkciji Opera b.b. i Festivala Rovinj. Ova predstava je deo Umetničkog doktorata glumice Annamarie Serde koji je radila pod mentorstvom prof. Vide Ognjenović na Fakultetu Savremenih Umetnosti u Beogradu. Karlota Grizi – od Vižinade do vječnosti je multimedijalni mjuzikl koji podjednaku pažnju posvečuje glumi, baletu, videu i muzici koju uživo izvodi pijanista Mario Čapor. On je i deo izvođačkog ansambla jer pored sviranja klavira (korepetitor Karlote Grizi) povremeno ima i glumačke zadatke. Serda uprizoruje životnu i umetničku priču primabalerine Karlote Grizi od devojačkih dana u Vižinadi u Istri, preko poznanstva sa velikim koreografom Žilom Peroom, koji je za nju postavio Žizelu u Parizu, zatim pridruživanje Perou u Londonu i u Petrogradu. Ova predstava je bila veliki izazov jer je glumica Anamarija Serda napisala i igrala lik vrhunske balerine, a Žila Peroa igra Ronald Braus koji je inače operski pevač koji se afirmisao i kao glumac. Rediteljka Ljiljana Gvozdenović u svojoj postavci stavlja akcenat na telesnu ekspresiju Karlote Grizi Annamarie Serde, kojoj je  telo kao balerini važno sredstvo izražavanja i komunikacije. U predstavi ima i skladno ukomponovanih solo i duetskih operskih tačaka Karlote Grizi Annamaarie Serde i Žila Peroa Ronalda Brausa. Kada Pero odlazi sam u London mlada balerina počinje da oseća posledice razdvajanja kroz bol u nozi i nesigurnost u igri. Njihova ponovna saradnja u Londonu je zapravo njihova labudova pesma, jer Grizi oseća da balet za nju više nije ceo život. Neželjeni odlazak u Petrograd sa Peroom će joj pomoći da prevaziđe njegov uticaj, da napusti balet i da se konačno ostvari kao samostalna žena i majka. 

Poslednja predstava u selekciji malih scena je bila duodrama Ja (o) meni Velimira Teče u režiji autora i produkciji DIS teatra mladih iz Banja Luke. Duodrama prikazuje prijem u regrutni centar dramaturga Blagoja Panajotovića (Srđan Ivanović) koji dolazi zbog procene vojne sposobnosti koju sprovodi psihijatar kapetan Ljudmila Krga (Mina Lazarević). Za one koji su prošli regrutaciju ova situacija deluje poznato, ma kako bila apsurdna, jer je u ovom slučaju Blagoje, potencijalni vojnik nadomak pete decenije. Mina Lazarević igra naizgled hladnu i profesionalnu kapetanicu koja svaki trenutak koristi za podgrevanje ljubavne vatre sa ,,manijakom’’ sa druge strane žice – službenog telefona. Središnji deo duodrame predstavlja popunjavanje upitnika i ispitivanja sposobnosti regruta Blagoja Panajotovića za eventualno služenje vojnog roka. Zaseban deo zauzima proigravanje uloga Blagoja i Kapetanice Ljudmile koji tumače likove iz duodrame Greta stranica 89 nemačkog pisca Luca Hibnera. Kapetanica Ljudmila koristi pozorište da predupredi dosadu koja bi mogla da se useli u njenu vezu sa ,,manijakom’’ kako od milošte zove svog partnera. U završnom delu duodrame pratimo prenos uživo iz regrutnog centra (snimatelj kapetanica Ljudmila) za žene u domu za stare za koje Blagoje igra ludi seksi ples.  Srđan Ivanović se predstavlja kao rasni komičar koji koristi, mimiku, neverbalnu komunikaciju, vladanje verbalnom komikom i osećajem za savršeni tajming. Mina Lazarević pokazuje razvoj svog lika ali na manje ubedljiv način od svog partnera na sceni. Možda je u pitanju ,,sitnica’’ da se sve ono što gledamo odvija na njenom radnom mestu gde ipak moraju da se poštuju kakve takve konvencije. 

U selekciji monodrama su bile sledeće monodrame: Miloš veliki – knjaz srpski Milovana Vitezovića i Aleksandra Dunića u režiji Milana Rusa, K’o kamen (Velenka Brstinova i kćer joj Dragana) Dragane Mandrape u režiji Ljiljane Čeklić, Gospođa Milihbrot po Nušićevom kratkim pričama u režiji Gorice Popović, Život piše ljubavne romane Ane Kollangeli u režiji Jasmine Dimitrijević i E, ne dam bre! Nenada Karića u režiji Ivane Nedeljković, U monodrami Miloš veliki knjaz srpski Milovana Vitezovića i Aleksandra Dunića u režiji Milana Rusa viđen je zanimljiv intro uvid u karakter, postupke i način kako je mali Miloš postao Miloš, veliki knjaz srpski.  Dunić bira najrizičniji mogući put za interpretaciju ovog lika, a to je da tokom većeg dela monodrame igra silnika sa jakim glasom i snažnom ekspresijom. Međutim, Dunić nam prikazuje i onu drugu manje poznatu stranu karaktera knjaza Miloša kada je bio zatočen i kako se očas posla lav volšebno pretvara u poslušnu macu. U pojedinim scenama Dunić koristi igranje uloga da prikaže dijalog knjaza Miloša sa sabesednicima gde pokazuje pored moći transformacije i ironiju u odnosu na svoj lik. Jednom rečju, izvrsna demonstracija glumačkog umeća ovog glumca.

Ljiljana Čekić je glumila i režirala monodramu K’o kamen (Velenka Brstinova i kćer joj Dragana) Dragane Mandrape u produkciji Srpskog kulturno i prosvjetnog društva ,,Prosvjeta’’ iz Banja Luke. U prvom delu monodrame pratimo čemernu sudbinu autorke teksta Velenke Brstinove uoči, tokom i posle Drugog svetskog rata. Čekić igra lik Velenke delikatno i sa suspregnutom emocijom i povremenim osmehom, a recepcija je takva da publika oba pola ne može da zaustavi suze. Usporenim pokretima, ali odlučno,  Velenka Ljiljane Čeklić kazuje svoju priču svima onima koji su spremni da je čuju. Kreće se u kućnoj haljini i sa patofnama dok priprema sto sa tanjirima i svećom. U drugom delu monodrame Dragana, Velenkina ćerka preuzima priču i govori šta se događalo sa njom, njenim mužem i ćerkom od devedesetih godina prošlog veka nadalje. Staro zlo koje se pritajilo razbuktalo se i dovelo do iseljenja Srba iz Sarajeva na ledinu gde će niknuti Istočno Novo Sarajevo.     

Gorica Popović se predstavila monodramom Gospođa Milihbrot po Nušićevom kratkim pričama Vesele udovice koju je i režirala u produkciji KPGT-a i Ateljea 212. Njeno izvođenje podseća na soare za žensku publiku, a ako dođu muškarci mogu da čuju i nauče nešto od tajni muško-ženskih odnosa. Gorica Popović pripoveda svoju priču kao neki moderni Dave Alen, ozbiljno ali sa komičnim efektom. Važan deo predstave čine songovi koji pored kostima Gorice Popović lociraju monodramu u tridesete godine prošlog veka. Način na koji Gorica Popović peva dvosmislene songove tako je efektan da je svaki song bio propraćen aplauzom. Jednom rečju monodrama Gospođa Milihbrot je (ne)očekivno prerasla u master klas iz monodrame Gorice Popović. 

Prvo prigradsko pozorište Puls teatar Lazarevac je izvelo monodramu E, ne dam bre! Nenada Karića u režiji Ivane Nedeljković. Glumac Aleksandar Karić igra Dragoslava Karića, podnarednika koji je inače bio njegov pradeda koji je poginuo na planini Rudnik u Prvom svetskom ratu. U duhu kulture sećanja porodično predanje Karića je pretočeno u monodramu koju je postavila Ivana Nedeljković, glumica i direktorka Puls teatra iz Lazarevca. Replike Dragoslava Karića na početku monodrame zvuče autentično i bez patosa tako da se stekao utisak da je potrebno samo malo da scenski profunkcionišu. Međutim, to malo je u pozorištu zapravo mnogo. Način govora Aleksandra Karića je dosta ujednačen tako da brzo pređe u monotoniju, a ponašenje ovog vojnika na položaju je neubedljivo koreografisano. Pojava Maje Sofronijević kao personifikacije reke Kolubare ne uspeva da dočara simboličnu dimenziju ovog lika jer nije funkcionisalo scensko prilagođenje kamernom prostoru gde je izvedena.  

Žiri u sastavu: Glumica Lidija Vukićević, reditelj Vitomir Mitrić i teatrolog Zoran Todorović je dodelio sledeće nagrade: 

 Karlota Grizi – od Vižinade do vječnosti u režiji Ljiljane Gvozdenović je najbolja predstava na 28. Međunarodnom festivalu malih scena i monodrame Republike Srpske održanom u Istočnom Novom Sarajevu.

Nagrada za najbolju monodramu dodeljena je monodrami Miloš veliki – knjaz srpski Milovana Vitezovića/Aleksandra Dunića u režiji Milana Rusa, direktora Srpskog pozorišta u Mađarskoj , 

Nagrada publike je dodeljena predstavi Ja (o) meni  Velimira Teče u režiji autora i produkciji DIS teatra mladih iz Banja Luke. 

Najbolji glumac festivala je Stevan Vuković za ulogu Jevrema Prokića u predstavi Narodni poslanik Branislava Nušića u režiji Gorana Bulajića i produkciji Nikšićkog pozorišta i Centra za kulturu Pljevlja Najbolja glumica je Tamara Krcunović za ulogu Marijane u predstavi Scene iz bračnog života po Ingmaru Bergmanu u režiji Ane Tomović i koprodukciji Gradskog pozorišta Gradiška i RRD Beograd